Kalendarium

Badania w zakresie spektroskopii efektu Mössbauera w Politechnice Lubelskiej zostały zapoczątkowane przez dr Jana K. Żurawicza. W latach 1985-86 zdobył on niezbędne doświadczenie podczas stażu naukowego w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W Zakładzie Fizyki PL powstała grupa badawcza, którą kierowała początkowo dr Barbara Mikołajczak, a następnie dr J.K. Żurawicz. W skład grupy wchodzili także dr Wiesław Gustaw i dr inż. Jan M. Olchowik. Badania prowadzono w ramach Centralnego Programu Badawczego w latach 1986-1990. Dzięki uzyskanym funduszom w 1987 r. zakupiono spektrometr mössbauerowski typu POLON. Tematyka badań dotyczyła oddziaływań nadsubtelnych w układach międzymetalicznych żelaza z niektórymi metalami przejściowymi.

W latach 1988 -1994 w Katedrze Fizyki PL rozwinięto technologię wytwarzania stopów żelaza z niklem i kobaltem oraz niklu z kobaltem metodą osadzania elektrolitycznego. Stwierdzono m.in., że przejścia fazowe w tych stopach zachodzą przy innych wartościach koncentracji składników w porównaniu z analogicznymi stopami otrzymywanymi termicznie. Ponadto wykazano, że stopy osadzane elektrolitycznie charakteryzują się wartościami parametrów oddziaływań nadsubtelnych podobnymi do analogicznych parametrów dla stopów uzyskanych poprzez topienie składników. Badania prowadzone w tym zakresie stały się podstawą rozprawy doktorskiej mgr Elżbiety Jartych.

W 1994 r. grupa w składzie: dr E. Jartych i dr J.K. Żurawicz rozpoczęła nową tematykę badań dotyczącą oddziaływań nadsubtelnych w nanokrystalicznych i amorficznych stopach żelaza otrzymywanych poprzez syntezę mechaniczną. Badania w tym zakresie mogły rozwinąć się dzięki współpracy z dr inż. Dariuszem Oleszakiem z Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej oraz dofinansowaniu w ramach projektu badawczego nr 2 P03B 043 11 pt."Oddziaływania nadsubtelne w materiałach nanokrystalicznych" zrealizowanego w latch 1996-1998. Analiza wyników pomiarów mössabuerowskich przeprowadzona w oparciu o model lokalnego otoczenia z uwzględnieniem współczynników Warrena-Cowley'a pozwoliła stwierdzić, że w zsyntetyzowanych mechanicznie stopach żelaza z Al, Ni, W i Mo występuje zjawisko uporządkowania bliskiego zasięgu polegające na tworzeniu się klasterów atomów domieszek w strefie najbliższego otoczenia jąder 57Fe.

W 2000 r. uruchomiono (jako pierwszą w lubelskim środowisku naukowym) metodę CEMS (Conversion Electron Mössbauer Spectroscopy), którą zastosowano do badań warstw powierzchniowych stali narzędziowych implantowanych wysokoenergetycznymi jonami azotu oraz cienkich warstw żelaza (grubości poniżej 100 nm) osadzanych elektrolitycznie na podłożu krzemowym napylonym miedzią.

Od 2006 r. grupa badawcza funkcjonowała w składzie: dr hab. E. Jartych, mgr T. Pałczyńska, mgr T. Pikula i dr J.K. Żurawicz. Kontynuowane były badania mössbauerowskie zsyntetyzowanych mechanicznie dwu- i trójskładnikowych stopów żelaza, mielonych mechanicznie tlenków żelaza oraz różnych gatunków stali konstrukcyjnych. W styczniu 2007 r. uruchomiono drugie stanowisko pomiarowe (mgr T. Pikula, mgr inż. Z Kwiatkowski). Dnia 20 marca 2007 r. podpisano z WSK-PZL w Świdniku porozumienie w sprawie współpracy naukowej w zakresie badań strukturalnych i magnetycznych właściwości stali.

Od 1 października 2010 r. grupa w składzie: dr hab. E. Jartych, mgr M. Mazurek, mgr T. Pikula i mgr inż. Z.Kwiatkowski funkcjonuje w Katedrze Elektroniki Wydziału Elektrotechniki i Informatyki PL. Badania z użyciem spektroskopii mössbauerowskiej skupione są na multiferroicznych materiałach ceramicznych otrzymywanych metodami spiekania i syntezy mechanicznej.

E. Jartych, 29.12.2010